Waaksende spraakleare by de kursus Sealtersk fan Pyt Kramer

Heart by les 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 - Werom nei les 1 - tiidwurden en getallen

Foar elke les binne nije wurden fet printe. De measte eardere wurde tydlik fuorthelle, mar binne sammele yn de

Woeksene spraakleare oan 'e ein.

Les 1

Jo hawwe leard:

lidwurden        
haadwurden iental froulik   Läkse
    manlik   Dai
eigenskipswurden       goud
foarnamwurden persoanlik akk./datyf 1e persoan mie
      2e persoan die
  ûnpersoanlik     et
  freegjend     wo
telwurden       een
bywurden        
ferhâldingswurden        
bynwurden        
útropwurden        
tiidwurden notiid iental 3e persoan gungt
nammen manlik     Wülm, Dierk
lûden koart     Läkse, Wülm, gungt, et
  lang     een, die, mie, wo
  twalûden     goud, Dai,

lûden: Oan 'e ein fan in wurd wurde de lange oo en uu inkeld skreaun: wo, ju.
De yn lûden oanjûne fynheden íe, úu en ü'ü wurde hjir net achtslein..




 Les 2

Nij learde wurden binne fet ôfprinte.

lidwurden iental manlik   die
    froulik   ju
    ûnsidich   dät
  meartal     do
haadwurden iental manlik   Woain
    froulik   Ku
    ûnsidich   Huus, Rääd
  meartal     Huuse, Reede, Woaine
eigenskipswurden       oold, jung, näi
foarnamwurden persoanlik akk./datyf 1e persoan mie
      2e persoan die
  ûnpersoanlik     et, dät
  freegjend     wo
telwurden       een, two
bywurden       uk
ferhâldingswurden        
bynwurden       man
útropwurden        
tiidwurden notiid iental 3e persoan is, gungt
    meartal alle persoanen sunt
  gebiedend     heer
nammen manlik     Wülm, Dierk
lûden koart     ä, ü, u, e, man
  lang     ee, ie, o=oold, ju=Huus, Rääd
  twalûden     ou, ai, Woain, näi

It meartal wurdt gewoanlik foarme troch tafoegjen fan in -e oan it iental: Huuse.
Guon wurden feroarje fan lûd yn meartal: Rääd - Reede.
Guon wurden hawwe ûnrigelmjittige meartalsfoarmen: it meartal fan Ku is Bäiste.




 Les 3

lidwurden iental manlik   die
    froulik   ju
    ûnsidich   dät
  ûnbeskaat     n
  meartal     do
haadwurden iental manlik   Buur, Winkel
    ûnsidich   Huus
  meartal     Woaine
eigenskipswurden       näi, drok
foarnamwurden persoanlik nominatyf 1e persoan iek
      2e persoan du
    akk./datyf 1e persoan mie
      2e persoan die
  ûnpersoanlik     et, dät
  freegjend     wo
telwurden       two, tjo
bywurden       buppe, dan, nu, noch
ferhâldingswurden        
bynwurden       man, un
útropwurden       jee, noa
tiidwurden notiid iental 1e persoan bän, hääbe
      2e persoan bäst, hääst
      3e persoan is, gungt
    meartal alle persoanen sunt
nammen manlik     Wülm, Dierk
lûden koart     ä, ü, u, e, a, in, drok
  lang     ee, ie, o=oo, u=uu, ää, noa
  twalûden     ou, ai, Woain, näi

Gewoane folchoarder: iek (subjekt) bän (verbum) Buur (objekt), iek hääbe n Winkel = SVO
Oarsom yn fragen: bäst du Buur? = VSO.
Oarsoam nei bywurden: Dan hääst (V) du (S) et drok (bepaling): VSBd.

Langte fan 'e lûden Al behannele: Noch ferwachte:
koart ä, ü, u, e, a, i, o ö
lang ee, ie, o=oo, u=uu, ää, oa aa, öä, öö, üü
twalûden ou, ai, oai, äi au, äuw, eeuw, ieuw, öi
Tink derom: o, u oan 'e ein fan in wurd binne oare skriuwwizen foar oo, uu.





Les 4

lidwurden iental manlik   die
    froulik   ju
    ûnsidich   dät
  ûnbeskaat     n
  meartal     do
haadwurden iental manlik   Buur, Winkel, Tonk
    froulik   Raise
    ûnsidich   Huus, Schap
  meartal     Woaine
eigenskipswurden       ful, min
foarnamwurden persoanlik iental nominatyf 1e persoan iek
      2e persoan du
    akk./datyf 1e persoan mie
      2e persoan die
  persoanlik meartal 1e namfal 2e persoan jie
    2e/3e/4e namfal 2e persoan jou
  ûnbeskaat     et, dät, me
  besitlik      
    meartal 1e persoan uus
  wjersidich      
  distributyf      
  oanwizend     sun
    ûnsidich   dät
  freegjend     wo
  betreklik      
telwurden       fjauer, fuul
bywurden       däälich, jäärsene, licht, nit, sicher, so, wäil
ferhâldingswurden       mäd
bynwurden       man, un
útropwurden       jee, noa
tiidwurden ynfinityf     iete
  notiid iental 1e persoan bän, hääbe
      2e persoan bäst, hääst
      3e persoan kricht, paaset
    meartal alle persoanen hääbe, konnen
  ôfslutend mulwurd     häiwed
nammen manlik     Wülm, Dierk
lûden koart     ä, ü, u, e, a, i, o
  lang     ee, ie, o=oo, u=uu, ää, oa, paaset
  twalûden     ou, ai, oai, äi, fjauer

Bylûden: De útspraak fan s oan it begjin fan in wurd (sicher, so) is altyd stimleas (skerp), lykas yn Frysk: suster.
De sch wurdt mei in echte ch sprutsen, lykas yn it Nederlânsk, dus Schap.
Tiidwurden: De útgong -et foar iental 3e persoan notiid yn paaset jildt foar de je-tiidwurden.
De útgong -n foar meartal notiid yn konnen jildt allinne foar de saneamde preteritopresentia duure, konne, moute, muuge, schälle, wiete, wolle dy't har fierder ûnderskiede mei't yn it iental 3e persoan notiid de oars gewoane útgong -t mist, ek yn it Frysk hie kon_ 'hy kin_'.
Gewoane folchoarder: SVBd: Uus Schap is ful.
Jie (S) konnen (helptiidwurd) hier däälich wäil (bepaling) iete (V) > SHBV.




 Les 5

lidwurden iental manlik   die; dän
    froulik   ju
    ûnsidich   dät
  ûnbeskaat     n, ne
  meartal     do
haadwurden iental manlik   Räid, Sies, Sukker, Tee
    froulik   Humpe, Grammatik
    ûnsidich   Täärp, Woud
  ferlytsingswurden ûnsidich   [litje Humpe]
  meartal     Woaine, Woude
eigenskipswurden       gjucht, sääd
  bûgd     litje, näie
  ferlykjend     fääre
foarnamwurden persoanlik iental nominatyf 1e persoan iek
      2e persoan du
    akk./datyf 1e persoan mie
      2e persoan die
  persoanlik meartal     jie, wie
    2e/3e/4e namfal 2e persoan jou
  ûnbeskaat     et, me
  besitlik      
    meartal 1e persoan uus
  wjersidich      
  distributyf      
  oanwizend      
    ûnsidich   dät
  freegjend     wo, wät
  betreklik      
telwurden       fuul, fieuw
bywurden       deer, deerfon, glieks, hier
ferhâldingswurden       ätter, foar, fon, in
bynwurden       man, un
útropwurden       noa, tonkje
tiidwurden ynfinityf     moakje, tonkje, wäide
  notiid iental 1e persoan haw, kon
      2e persoan hast, wolt
      3e persoan paaset, gefaalt
    meartal alle persoanen gunge, wollen
  ôfslutend mulwurd     häiwed
  doetiid iental 3e persoan kwad
  gebiedend     leer, luk, fersäik
nammen manlik     Wülm, Dierk
lûden koart     a, ä, e, i, o, u, ü
  lang     aa, ää, ee, ie, o=oo, oa, u=uu
  twalûden     ai, äi, au, oai, ou

Lidwurden: It manlike lidwurd foar de 3e/4e namfal is dän, koart n.
Ferlytsingswurden binne der yn it Sealtersk eins net. Ynstee dêrfan wurdt dan altyd litje tafoege: litje Humpe.
Eigenskipswurden krije by froulike haadwurden altyd in bûgingsútgong -e : ju litje Humpe, ne litje Humpe, litje Humpen.
By manlike haadwurden bart dat ek, útsein mei it ûnbeskate lidwurd: die näie Woain, näie Woaine, mar n näien Woain.
Mei ûnsidige haadwurden ferskynt de bûgingsútgong allinne yn it meartal of as it beskate lidwurd brûkt is: dät näie Huus, do näie Huuse, mar oars mist er: n näi Huus, näi Woater 'nij wetter'.
Tink om de twadde klasse fan 'e swakke tiidwurden, dy't krekt as by it Frysk yn 'e ynfinityf op -je útgiet: moakje, tonkje. De útgongen yn 'e notiid iental binne -je, -est, -et; meartal -je: iek moakje, du moakest, hie moaket; wie moakje. De earste klasse hat in ynfinityf-útgong op -e: leere; de útgongen fan 'e notiid iental binne -e, -st, -t; meartal -e: iek leere, du leerst, hie leert; wie leere.




 Les 6

lidwurden iental manlik   die, dän, n
    froulik   ju
    ûnsidich   dät
  ûnbeskaat     n, ne
  meartal     do
haadwurden iental manlik   Jikkel, Kop
    froulik   Doore, Kipse, Wäitegaid
    ûnsidich   Woud, Wäitegaid
  meartal     Dooren, Wieuwljuude
eigenskipswurden       sääd, wäit
  bûgd     näie, tichten
  ferlykjend     fääre
foarnamwurden persoanlik iental nominatyf 1e persoan iek
      2e persoan du
    akk./datyf 1e persoan mie
      2e persoan die
  persoanlik meartal nominatyf 1e persoan wie
    akk./datyf 1e persoan uus
    2e/3e/4e namfal 2e persoan jou
  ûnbeskaat     et, me
  besitlik      
    meartal 1e persoan uus
  wjersidich      
  distributyf      
  oanwizend      
    ûnsidich   dät
  freegjend     wät, wäkke
  betreklik      
telwurden       bee, säks, n_bitje
bywurden       man
ferhâldingswurden       ap, truch
bynwurden       man, un
útropwurden       noa, tonkje
tiidwurden ynfinityf     wäide, gunge
  notiid iental 1e persoan kon, dreege
      2e persoan hääst, wolt
      3e persoan gefaalt, rient
    meartal alle persoanen konnen, schällen
  ôfslutend mulwurd     häiwed
  doetiid iental 1e persoan wüül
      3e persoan kwad
  gebiedend     fersäik, leer, luk
nammen manlik     Wülm, Dierk
lûden koart     a, ä, e, i, o, u, ü
  lang     aa, ää, ee, ie, o=oo, oa, u=uu, wüül
  twalûden     ai, äi, au, oai, ou, Wieuwljuude

Haadwurden: Wieuwljuude is de meartalsform fan Wieuw, (ek Wieuwmoanske); sa ek Monljuude by Mon.
Op e- útgeande haadwurden hawwe de meartalsfoarm op -n: Dooren, Raisen.




 Les 7

lidwurden iental manlik   die, dän, n
    froulik   ju, de
    ûnsidich   dät, t
  ûnbeskaat     n, ne
  meartal     do
haadwurden iental manlik   Wai
    froulik   Säärke, Schoule
    ûnsidich   Weeder
  ferlytsingswurden ûnsidich    
  meartal     Bäidene
eigenskipswurden       wäit, drok
  bûgd     tichte, maale
  ferlykjend     fääre
foarnamwurden persoanlik iental nominatyf 1e persoan iek
      2e persoan du
    akk./datyf 1e persoan mie
      2e persoan die
  persoanlik meartal nominatyf 1e persoan wie
    akk./datyf 1e persoan uus
    2e/3e/4e namfal 2e persoan jou
    nominatyf 3e persoan jo
  ûnbeskaat     me, wäl
  besitlik      
    meartal 1e persoan uus
  wjersidich      
  distributyf      
  oanwizend      
    ûnsidich   dät
  freegjend     wat, wäkke
  betreklik      
telwurden       säks, soogen
bywurden       daach, deer, ieuwen, man, mäiden, wäch
ferhâldingswurden       bie, an, uur
bynwurden       un, dät
útropwurden       tonkje, so
tiidwurden ynfinityf     wäide, gunge
  notiid iental 1e persoan dreege, toanke
      2e persoan hääst, wolt
      3e persoan rient, lopt
    meartal alle persoanen schällen, spielje
  oanhâldend     an t sjungen
  ôfslutend mulwurd     häiwed, weesen
  doetiid iental 1e en 3e persoan kwad, geen
  gebiedend     leer, kiek
nammen manlik     Wülm, Dierk
lûden koart     a, ä, e, i, o, u, ü
  lang     aa, ää, ee, ie, o=oo, oa, u=uu, üü
  twalûden     ai, äi, au, ieuw, oai, ou

Lidwurden: Ynstee fan it froulike ju komt oanlynjend tsjin in foarôfgeand wurd soms de foar.
Haadwurden: Unrigelmjittige meartalsfoarmen hawwe Wai - Weege en Dai - Deege.
Bywurden: der wurdt faak brûkt op plakken dêr't it oerstallich liket, mar net sa faak as yn it Nederlânsk!
Mei daach is hjir bedoeld 'nettsjinsteande it minne waar'.
Tiidwurden: Spielje is in foarbyld fan de twadde klasse fan 'e swakke tiidwurden, de je-tiidwurden, allinne yn 'e Fryske talen bewarre.
De konstruksje mei an t .. wurdt brûkt om oan te jaan dat de aksje noch trochgiet.




 Les 8

lidwurden iental manlik   die, dän, n
    froulik   ju, de
    ûnsidich   dät, t
  ûnbeskaat     n, ne
  meartal     do
haadwurden iental manlik   Baabe, Gebuursdai, Snäiwende
    froulik   Fier, Määme, Möie, Steede, Wiek
    ûnsidich   Woud
  meartal     Bäidene, Jier
eigenskipswurden       oold, touken
  bûgd     glieke
  ferlykjend     fääre, aller
foarnamwurden persoanlik iental nominatyf 1e persoan iek
      2e persoan du
    manlik 3e persoan hie
    froulik 3e persoan ju
    akk./datyf 1e persoan mie
      2e persoan die
         
  persoanlik meartal nominatyf 1e persoan wie
      2e persoan jie
    akk./datyf 1e persoan uus
    2e/3e/4e namfal 2e persoan jou
    nominatyf 3e persoan jo
  ûnbeskaat     me, wäl
  besitlik manlik 3e persoan sin; sien
    froulik 3e persoan hiere
    meartal 1e persoan uus
      2e persoan jou
  wjersidich      
  distributyf      
  oanwizend froulik   ju
    ûnsidich   dät
  freegjend     wo, wanner
  betreklik      
telwurden       fjautich, füüftich, oachte, n_poor
bywurden       al, bolde, wier
ferhâldingswurden       bie, an
bynwurden       dät, as
útropwurden       so, nu
tiidwurden ynfinityf     gunge, hääbe
  notiid iental 1e persoan dreege, toanke
      2e persoan hääst, wolt
      3e persoan lopt, wäd
    meartal alle persoanen schällen, spielje
  ôfslutend mulwurd     weesen, grätlierd
  doetiid iental 1e en 3e persoan kwad, geen
  gebiedend     kiek, , moak, sät
nammen manlik     Wülm, Dierk
lûden koart     a, ä, e, i, o, u, ü
  lang     aa, ää, ee, ie, o=oo, oa, u=uu, üü
  twalûden     ai, äi, au, ieuw, oai, ou, Möie

Haadwurden: Jier feroaret net yn it meartal, as der teld wurdt, lykas ek inkelde oare haadwurden: two Puund 'twa pûn' (1kg). Mar oars is it yn meartal: do Jiere.
De dagen fan 'e wike: Sundai, Moundai, Täisdai, Middewiek, Tuunsdai, Fräindai, Snäiwende.
Tiidwurden dêr 't de stam fan útgiet op -d, dy geane ek út op -d in 'e 3e persoan iental: wäd.
Foarnamwurden: De neiste famylje wurdt altyd oantsjut mei de meartalsfoarmen uus, jou.




 Les 9

lidwurden iental manlik   die, dän, n
    froulik   ju, de
    ûnsidich   dät, t
  ûnbeskaat     n, ne
  meartal     do
haadwurden iental manlik   Besäik, Bruur, Käärel, Koaster,
    froulik   Naite, Oarbaid, Suster, Waareld
    ûnsidich   ,Moanske
  meartal     Bäidene
eigenskipswurden       fergeen, fier, loange
  bûgd     ganse, kuute, litje
  ferlykjend     aller, tichter
foarnamwurden persoanlik iental nominatyf 1e persoan iek
      2e persoan du
    manlik 3e persoan hie, die
    froulik 3e persoan ju
    akk./datyf 1e persoan mie
      2e persoan die
    manlik 3e persoan him
  persoanlik meartal nominatyf 1e persoan wie
      2e persoan jie
    akk./datyf 1e persoan uus
    2e/3e/4e namfal 2e persoan jou
    nominatyf 3e persoan jo, do
  ûnbeskaat     wäl, wät
  besitlik iental 1e persoan min, mien
      2e persoan  
    manlik 3e persoan sin, sien
    froulik 3e persoan hiere
    meartal 1e persoan uus
      2e persoan jou
      3e persoan hiere
  wjersidich      
  distributyf      
  oanwizend manlik   die
    froulik   ju
    ûnsidich   dat
    meartal   do
  freegjend     wanner, wier, wieruur
  betreklik     wier
telwurden       oachte, njuugen
bywurden       al, apstuuns, beeter, bolde, dan, drok, häär, noch, oafte, silläärge_nit, tichter_bie, tougong
  ferlykjend     oafter
ferhâldingswurden       bie, an, mäd
bynwurden       as, also, dan
útropwurden       so, nu
tiidwurden ynfinityf     fiende, fräigje, leeuwe
  notiid iental 1e persoan toanke, weet
      2e persoan wolt, meenst
      3e persoan wäd, woont
    meartal alle persoanen blieuwe, kuume, baale, wieten
  oanhâldend     tougong_mäd_moaljen
  ôfslutend mulwurd     geen, kuud, blouked
  doetiid iental 1e en 3e persoan geen, kuud
    meartal   hieden, wieren
  gebiedend     kiek, sät
nammen manlik     Kloas
  froulik     Oaltje
  ûnbeskaat     Ait, Amerikoa, Düütsklound, Kanada
lûden koart     a, ä, e, i, o, u, ü
  lang     aa, ää, ee, ie, o=oo, oa, u=uu, üü
  twalûden     ai, äi, au, ieuw, oai, öi, ou, leeuwe

Gewoane folgoarder mei twa helptiidwurden: Jo hieden beeter wät tichter bie blieuwe kuud = SHBVH.
Nei bywurd: Dan hieden jo [..] blieuwe kuud = BHSVH.
Mei ien helptiidwurd: Deer kuud hiere Käärel Oarbaid fiende = BHSOV (sjoch sprakklear by lessen 3 en 4).
Eigenskipswurden wurde net bûgd nei besitlike foarnamwurden as it haadwurd ûnsidich is: hier näi Huus. froulik/manlik: min näie Woain.
Tiidwurden: De omkearde folchoarder du meenst? leit mear de klam op du as it gewoane: meenst du?
[It Sealtersk hat oars as it Dútsk gjin aparte foarm foar de konjunktiv: hieden betsjut dêrom likegoed 'hätten' as 'hatten'.]
Guon besitlike foarnamwurden feroarje it lûd ôfhinklik fan it slachte fan it folgjende haadwurd. Dus mien Suster, min Bruur. Itselde mei: sien/sin, dien/din.




 Les 10

lidwurden iental manlik   die, dän, n
    froulik   ju, de
    ûnsidich   dät, t
  ûnbeskaat     n, ne
  meartal     do
haadwurden iental manlik   Huund, Mon, Noaber, Ommer, Seelter, Wänt
    froulik   Äiwenge, Hounde, Sproake, Tied
    ûnsidich   Ougefal, Wucht
  ferlytsingswurden ûnsidich   Aantje
  meartal     Äiwende, Deege, Ljuude, Moanskene, Satsteekene, Spatien
eigenskipswurden       duftich, groot, hooch, keetich, lastich, licht, oain, scheen, Seeltersk
  bûgd     litje, uurfloudige
  ferlykjend     fääre, aller
foarnamwurden persoanlik iental nominatyf 1e persoan iek
      2e persoan du, [höflich:] jie
    manlik 3e persoan hie, die
    froulik 3e persoan ju
    akk./datyf 1e persoan mie
      2e persoan die
    manlik 3e persoan him
  persoanlik meartal nominatyf 1e persoan wie
      2e persoan jie
    akk./datyf 1e persoan uus
    alle Fälle 2e persoan jou
    nominatyf 3e persoan jo, do
  ûnbeskaat     wät, sälwen
    meartal   sukke
  besitlik iental 1e persoan min, mien
      2e persoan  
    manlik 3e persoan sin, sien
    froulik 3e persoan hiere
    meartal 1e persoan uus
      2e persoan jou
      3e persoan hiere
  wjersidich   2e persoan jou
  distributyf      
  oanwizend manlik   die
    froulik   ju
    ûnsidich   dät
    meartal   sukke
  freegjend     wier, wäl2
  betreklik     wier
telwurden       aal, aan, een, fuul, tjoon, two
bywurden       altied, deeruum, foarnunner, fonsälwen, gans, gjucht, ieuwen2, jädden, oafte, touhuus, wäch, wäil uk
  ferlykjend     oafter
ferhâldingswurden       fon, tou
bynwurden       as2 wan, also
útropwurden       gouden Dai, och, tjüüs
tiidwurden ynfinityf     baale, brange, dwo, hoolde, kostje, kweede
  notiid iental 1e persoan weet, gunge
      2e persoan wolt, meenst
      3e persoan boalt, häd, kumt, mai, wol
    meartal alle persoanen beginne, hääbe, leere, mouten, sjo, wollen
  oanhâldend     tougong mäd moaljen
  ôfslutend mulwurd     leerd, woond
  doetiid iental 1e en 3e persoan hiede, wüül
    meartal   hieden, wieren
  gebiedend     föige ien, hoal, kopiere, oachte
  gerundium     tou fäilen, tou heeren, dät scheenmoakjen
nammen manlik     Heinrich
lûden koart     a, ä, e, i, o, u, ü
  lang     aa, ää, ee, ie, o=oo, oa, u=uu, üü
  twalûden     ai, äi, au, eeuw, ieuw, oai, öi, ou

Ferlytsingswurden komme mar selden foar: Aantje is sa 'n gefal.
Telwurden: Foar manlike haadwurden hjitte de trije earste telwurden: aan, twäin, träi, ynstee fan oars een, two, tjo. Sa hjit it dus aan Wänt njonken een Wucht.
Tiidwurden: mei de hoflikheidsfoarm jie in de notiid wurdt de meartalsfoarm brûkt: jie beginne, lykas yn it Frysk.
Mei gerundium wurdt de ynfinityf-foarm mei deroan tafoege n oantsjut. Hy ferskynt nei tou, en ek wannear't it tiidwurd selsstannich brûkt wurdt, krekt as yn it Frysk. Yn de ynfinityf op in lûd útgeande tiidwurden hawwe it gerundium ek mei -n, dus: tou dwoon, dät Sjoon.



 Les 11

lidwurden iental manlik   die, dän, n
    froulik   ju, de
    ûnsidich   dät, t
  ûnbeskaat     n, ne
  meartal     do
haadwurden iental manlik   Disk, Kääden, Tuun
    froulik   Lust, Uure
    ûnsidich   Bääd, Huus, Lucht, Soaks, Weeder
  ferlytsingswurden ûnsidich   Aantje
  meartal     Appelsienen, Boome, Stoule
eigenskipswurden       ädder, fluch, koold, kroank, läip, leet, ljoacht, loos
  bûgd     litje, uurfloudige
  ferlykjend     aller, flugger
foarnamwurden persoanlik iental nominatyf 1e persoan iek
      2e persoan du, jie
    manlik 3e persoan hie, die
    froulik 3e persoan ju
    akk./datyf 1e persoan mie
      2e persoan die
    manlik 3e persoan him
  persoanlik meartal nominatyf 1e persoan wie
      2e persoan jie
    akk./datyf 1e persoan uus
    alle Fälle 2e persoan jou
    nominatyf 3e persoan jo, do, se
    akk./datyf 3e persoan  
  ûnbeskaat     wät, sälwen
    meartal   sukke
  besitlik iental 1e persoan min, mien
      2e persoan  
    manlik 3e persoan sin, sien
    froulik 3e persoan hiere
    meartal 1e persoan uus
      2e persoan jou
      3e persoan hiere
  wjersidich   2e persoan jou
  distributyf      
  oanwizend manlik   die
    froulik   ju
    ûnsidich   dät
    meartal   do
  freegjend     wier, wäl2
  betreklik     wier
telwurden       alwen, neen, wäkke
bywurden       buute, deerfon, eerste, fon_ou, ieuwen, jäärsene, middeeges, säiwens, smäidens, sogoar, straks, uurs_wät
  ferlykjend     oafter
ferhâldingswurden       juun, sunner
bynwurden       also, as3
útropwurden       nit, wät
tiidwurden ynfinityf     baale, lääse, reeke, sitte
  notiid iental 1e persoan gunge_lääse, iete, läite, schäl, stounde_ap
      2e persoan doarst, hääst_gjucht, laist
      3e persoan wol, schient
    meartal alle persoanen reeke, sätte
  oanhâldend     tougong mäd moaljen
  ôfslutend mulwurd     leerd, woond
  doetiid iental 1e en 3e persoan hiede, wüül
    meartal   hieden, wieren
  gebiedend     lai, reek
  gerundium     dät moakjen,
nammen manlik     Heinrich
lûden koart     a, ä, e, i, o, u, ü
  lang     aa, ää, ee, ie, o=oo, oa, u=uu, üü
  twalûden     ai, äi, au, eeuw, ieuw, oai, öi, ou

Foar it persoanlike foarnamwurd meartal jo komt yn oansluting op in foargeand wurd gauris se foar.
Oan it bywurd buute wurdt in -n tafoege nei ätter en fon: ätter buuten. Lyksa by binne, buppe: fon binnen, ätter buppen.



 Les 12

lidwurden iental manlik   die, dän, n
    froulik   ju, de
    ûnsidich   dät, t
  ûnbeskaat     n, ne
  meartal     do
haadwurden iental manlik   Bauer, Ooldbaabe, Tuun, Uurwinst
    froulik   Gruunde, Regierenge, Siede, Steede, Sträite
    ûnsidich   Foulk, Jäild, Lieuwend, Stuk
  ferlytsingswurden ûnsidich   Aantje
  meartal     Stoule, Huuse
eigenskipswurden       riek, ruum, stukken, uur
  bûgd     juure, lieke
  ferlykjend     aller, flugger
foarnamwurden persoanlik iental nominatyf 1e persoan iek
      2e persoan du, jie
    manlik 3e persoan hie, die
    froulik 3e persoan ju
    akk./datyf 1e persoan mie
      2e persoan die
    manlik 3e persoan him
  persoanlik meartal nominatyf 1e persoan wie
      2e persoan jie
    akk./datyf 1e persoan uus
    alle Fälle 2e persoan jou
    nominatyf 3e persoan jo, do, se
    akk./datyf 3e persoan  
  ûnbeskaat     sälwen, älk
    meartal   sukke
  besitlik iental 1e persoan min, mien
      2e persoan dien
    manlik 3e persoan sin, sien
    froulik 3e persoan hiere
    meartal 1e persoan uus
      2e persoan jou
      3e persoan hiere
  wjersidich   2e persoan jou
      3e persoan sik
  distributyf      
  oanwizend manlik   die
    froulik   ju
    ûnsidich   dit, disse, sowät
    meartal   do
  freegjend     wier, wäl2
  betreklik     do_der, wät, wier
telwurden       moor, sofuul, tweelich
bywurden       deerfoar, juust, niks, soloange, toulääst
  ferlykjend     oafter
ferhâldingswurden       juun, sunner
bynwurden       also, as3
útropwurden       jee, och
tiidwurden ynfinityf     gewäide, kriege, moakje, schoomje
  notiid iental 1e persoan läite, schäl
      2e persoan doarst, laist
      3e persoan koopet, kon, lät, nimt
    meartal alle persoanen kostje, moakje, stounde
  oanhâldend     tougong mäd moaljen
  ôfslutend mulwurd     baud, moaked
  doetiid iental 1e en 3e persoan stuud, waas
    meartal   wieren, woonden
  gebiedend     lai, reek
  gerundium     dät moakjen
nammen manlik     Heinrich
lûden koart     a, ä, e, i, o, u, ü
  lang     aa, ää, ee, ie, o=oo, oa, u=uu, üü
  twalûden     ai, äi, au, eeuw, ieuw, oai, öi, ou

Foarnamwurden wjersidich 3e persoan ek: hi schoomet sik, jo schoomje sik ens.
Tiidwurden: De útgong -ed foar it ôfslutend mulwurd yn moaked jildt foar de je-tiidwurden.
Yn 'e doetiid hjit it moakede, meartal moakeden. Nei l en r falt de e út: spield, spielde, grätlierd, grätlierde.
De tiidwurden fan 'e earste klasse hawwe dêr -d, -de, -den: leerd, leerde, leerden.




 Les 13

lidwurden iental manlik   die, dän, n
    froulik   ju, de
    ûnsidich   dät, t
  ûnbeskaat     n, ne
  meartal     do
haadwurden iental manlik   Fädder
    froulik   Äide. Familie
    ûnsidich   Noude, Suude, Woud
  ferlytsingswurden ûnsidich   Aantje
  meartal     Stoule, Huuse
eigenskipswurden       stukken, stil
  bûgd     lieke, bääste
  ferlykjend     aller, flugger
foarnamwurden persoanlik iental nominatyf 1e persoan iek
      2e persoan du, jie
    manlik 3e persoan hie, die
    froulik 3e persoan ju
    akk./datyf 1e persoan mie
      2e persoan die
    manlik 3e persoan him
  persoanlik meartal nominatyf 1e persoan wie
      2e persoan jie
    akk./datyf 1e persoan uus
    alle Fälle 2e persoan jou
    nominatyf 3e persoan jo, do, se
    akk./datyf 3e persoan  
  ûnbeskaat     älk, aal
    meartal   sukke
  besitlik iental 1e persoan min, mien
      2e persoan dien
    manlik 3e persoan sin, sien
    froulik 3e persoan hiere
    meartal 1e persoan uus
      2e persoan jou
      3e persoan hiere
  wjersidich   2e persoan jou
      3e persoan sik
  distributyf      
  oanwizend manlik   die
    froulik   ju
    ûnsidich   dit, disse, sowät
    meartal   do
  freegjend     wier, wäl2 ,
  betreklik     do_der, wät, wier
telwurden       aal, neen, trättien
bywurden       alleene, apmoal, bieloangs, bolde, buppe, deer..wai, fielicht, man_moal, tourääch, unner
  ferlykjend     oafter
ferhâldingswurden       ätter..wai, mee, twiske, sunner
bynwurden       as3, dät
útropwurden       och, du
tiidwurden ynfinityf     kiekje
  notiid iental 1e persoan schäl, nieme
      2e persoan gungst, kumst
      3e persoan lät, nimt
    meartal alle persoanen gunge, heere, ounfange
  oanhâldend     tougong mäd moaljen
  ôfslutend mulwurd     baud, moaked
  doetiid iental 1e en 3e persoan waas, koom, toachte
    meartal   schuulen, woonden
  gebiedend     lai, reek
  gerundium     dät moakjen
nammen manlik     Heinrich, Jan
lûden koart     a, ä, e, i, o, u, ü
  lang     aa, ää, ee, ie, o=oo, oa, u=uu, üü
  twalûden     ai, äi, au, eeuw, ieuw, oai, öi, ou

Tink om: Iek toachte, wie schuulen deer man moal kiekje. Dat betsjut itselde as: Iek toachte, dät wie deer man moal kiekje schuulen.
Iek wol ätter Amerikoa, ek: Iek wol ätter Amerikoa wai.




 Les 14

lidwurden iental froulik/manlik   die, dän, n
        ju, de
    ûnsidich   dät, t
  ûnbeskaat     n, ne
  meartal     do
haadwurden iental manlik   Flieger, Gjoome, Middel, Raisende, Sicherhaidsgjoome Stoul
    froulik   Kaante, Nummer, Swimwääste
    ûnsidich   Diert, Eende, Ooge
  ferlytsingswurden ûnsidich   Aantje
  meartal     Meeter, Nummere, Oogene
eigenskipswurden       fräi, loos2, weer
  bûgd     bääste, älke
  ferlykjend     aller, beeter
foarnamwurden persoanlik iental nominatyf 1e persoan iek
      2e persoan du, jie
    manlik 3e persoan hie, die
    froulik 3e persoan ju
    akk./datyf 1e persoan mie
      2e persoan die
    manlik 3e persoan him
  persoanlik meartal nominatyf 1e persoan wie
    akk./datyf 1e persoan uus
    alle Fälle 2e persoan jou
    nominatyf 3e persoan jo, do, se
    akk./datyf 3e persoan  
  ûnbeskaat     älk, aal
    meartal   sukke
  besitlik iental 1e persoan min, mien
      2e persoan dien
    manlik 3e persoan sin, sien
    froulik 3e persoan hiere
    meartal 1e persoan uus
      2e persoan jou
      3e persoan hiere
  wjersidich   2e persoan jou
  distributyf   3e persoan sik
  oanwizend manlik   die
    froulik   ju
    ûnsidich   dit, disse, sowät
    meartal   do
  freegjend     wier, wäl2
  betreklik     do_der, wät, wier
telwurden       fjautich, fjautien
bywurden       fluks, unnerwains
  ferlykjend     oafter
ferhâldingswurden       fon2, uum, unner, uut
bynwurden       of, of2, deeruum_dät
útropwurden       du, tonk
tiidwurden ynfinityf     fljooge, kriege, sitte, släipe
  notiid iental 1e persoan schäl, nieme
      2e persoan gungst, kumst
      3e persoan lät, nimt
    meartal alle persoanen gunge, heere
  oanhâldend     tougong mäd moaljen
  ôfslutend mulwurd     moaked, täld
  doetiid iental 1e en 3e persoan kuud(e), saach, schuul, siet
      2e persoan kuust
    meartal   fertälden, kuuden, moasten, wuuden
  gebiedend     lai, reek
  gerundium     moakjen, kiekjen
nammen manlik     Heinrich, Jan
lûden koart     a, ä, e, i, o, u, ü
  lang     aa, ää, ee, ie, o=oo, oa, u=uu, üü
  twalûden     ai, äi, au, eeuw, ieuw, oai, öi, ou

Haadwurden: Meeter feroaret net yn meartal, as der teld wurdt; ferlykje by Les 8.




Les 15

lidwurden iental manlik   die, dän, n
    froulik   ju, de, e
    ûnsidich   dät, et
  ûnbeskaat     n, ne
  meartal     do
haadwurden iental manlik   Eene, Hoangst, Jikkel, Sats, Tööneboank
    froulik   Kaste, Köäkene, Nummer, Uursättenge
    ûnsidich   Papier, Resultoat, Swäites
  ferlytsingswurden ûnsidich   Kluntje
  meartal     Hoangste, Kluntjene
eigenskipswurden       bong, gau
  bûgd     gjuchte, gjuchten, spreekenen, tomme
  ferlykjend     aller, beeter
foarnamwurden persoanlik iental nominatyf 1e persoan iek
      2e persoan du, jie
    manlik 3e persoan hie, die, er
    froulik 3e persoan ju
    akk./datyf 1e persoan mie
      2e persoan die
    manlik 3e persoan him
  persoanlik meartal nominatyf 1e persoan wie
    akk./datyf 1e persoan uus
    alle Fälle 2e persoan jou
    nominatyf 3e persoan jo, do, se
    akk./datyf 3e persoan  
  ûnbeskaat     älk, aal
    meartal   sukke
  besitlik iental 1e persoan min, mien
      2e persoan dien, din
    manlik 3e persoan sin, sien
    froulik 3e persoan hiere
    meartal 1e persoan uus
      2e persoan jou
      3e persoan hiere
  wjersidich   2e persoan jou, die
      3e persoan sik
  distributyf      
  oanwizend manlik   die
    froulik   ju
    ûnsidich   dit, disse, sowät
    meartal   do
  freegjend     wier, wäl2
  betreklik     do_der, wät, wier
telwurden       fjautien, füüftien, insen
bywurden       älkemoal, deer..mäd, fuuls, naargends, oun, uumekierd
  ferlykjend     oafter
ferhâldingswurden       fon2, uum, unner, uut
bynwurden       of, of2, deeruum_dät
útropwurden       du, tonk
tiidwurden ynfinityf     sitte, släipe, riede
  notiid iental 1e persoan schäl, nieme, wol
      2e persoan hougest, sjuchst, waast
      3e persoan lät, nimt, drammet, kon, lait, säkt
    meartal alle persoanen gunge, heere
  oanhâldend     tougong mäd moaljen
  ôfslutend mulwurd     moaked, täld
  doetiid iental 1e en 3e persoan kuud(e), saach, siet
      2e persoan kuust, wüült
    meartal   fertälden, kuuden, moasten, wuuden
  gebiedend     ferglieke, fersjuch, lustere, oantwoude, reekene, schrieuw, spräk, uursät
  gerundium     tou reekenjen
nammen manlik     Heinrich, Jan
lûden koart     a, ä, e, i, o, u, ü
  lang     aa, ää, ee, ie, o=oo, oa, u=uu, üü, Köäkene, Tööneboank
  twalûden     ai, äi, au, eeuw, ieuw, oai, öi, ou

Foar it persoanlike foarnamwurd 3e persoan manlik hie komt yn oansluting oan in foargeand wurd gauris er foar, krekt as yn it Frysk.
Net yn 'e kursus behannele binne de aardich seldene lûden ö un äuw, b.g. yn bölkje 'âlje', häuw 'houde'.




 De woeksene spraakleare !
Fettet alle boppe learde gegevens gear

lidwurden iental manlik   die, dän, n
    froulik   ju, de, e
    ûnsidich   dät, et
  ûnbeskaat     n, ne
  meartal     do
haadwurden iental manlik   Baabe, Bauer, Besäik, Besäik, Buur, Dai, Disk, Eene, Fädder, Flieger, Gebuursdai, Gjoome, Hoangst, Huund, Jikkel, Kääden, Käärel, Koaster, Kop, Mon, Noaber, Ommer, Ooldbaabe, Räid, Sats, Seelter, Sicherhaidsgjoome, Sies, Snäiwende, Stoul, Sukker, Tee, Tonk, Tööneboank, Tuun, Uurwinst, Wänt, Wiek, Winkel, Wai, Woain,
    froulik   Äide, Äiwenge, Doore, Familie, Fier, Grammatik, Gruunde, Hounde, Humpe, Kaante, Kaste, Kipse, Köäkene, Ku, Läkse, Lust, Määme, Möie, Naite, Nummer, Oarbaid, Raise, Regierenge, Säärke, Schoule, Siede, Sproake, Steede, Sträite, Suster, Swimwääste, Tied, Uure, Uursättenge, Waareld, Wäitegaid
    ûnsidich   Bääd, Diert, Eende, Foulk, Huus, Jäild, Lieuwend, Lucht, Moanske, Noude, Ooge, Ougefal, Papier, Rääd, Resultoat, Schap, Soaks, Stuk, Suude, Swäites, Täärp, Wäitegaid, Weeder, Woud, Wucht
  ferlytsings-
wurden		 ûnsidich   Aantje, [litje Humpe], Kluntje
  meartal     Äiwende, Appelsienen, Bäidene, Boome, Deege, Dooren, Hoangste, Huuse, Jier(e), Kluntjene, Ljuude, Meeter(e), Moanskene, Nummere, Oogene, Reede, Satsteekene, Spatien, Stoule, Woaine, Woude, Wieuwljuude
eigenskips- wurden       ädder, bong, drok, duftich, fergeen, fier, ful, gau, gjucht, goud, groot, hooch, jung, fergeen, fier, fluch, fräi, keetich, koold, kroank, läip, lastich, leet, licht, ljoacht, loange, loos, loos2, min, näi, oain, oold, riek, ruum, sääd, scheen, Seeltersk, stil, stukken, touken, uur, wäit, weer
  bûgd     älke, bääste, ganse, gjuchte, gjuchten, glieke, juure, kuute, lieke, litje, maale, näie, spreekenen, tichten, tomme, uurfloudige
  ferlykjend     aller, beeter, fääre, flugger, tichter
foarnamwurden persoanlik iental nominatyf 1e persoan iek
      2e persoan du, jie(hoflik)
    manlik 3e persoan die, hie, er
    froulik 3e persoan ju
    akk./datyf 1e persoan mie
      2e persoan die
    manlik 3e persoan him
  persoanlik meartal nominatyf 1e persoan wie
      2e persoan jie
    akk./datyf 1e persoan uus
    2e/3e/4e namfal 2e persoan jou
    nominatyf 3e persoan do, jo, se
    akk./datyf 3e persoan  
  ûnbeskaat     älk, dät, et, me, sälwen, wäl, wät
    meartal   sukke
  besitlik iental 1e persoan mien, min
      2e persoan dien, din
    manlik 3e persoan sien, sin
    froulik 3e persoan hiere
    meartal 1e persoan uus
      2e persoan jou
      3e persoan hiere
  wjersidich   2e persoan die, jou
      3e persoan sik
  distributyf      
  oanwizend manlik   die
    froulik   ju, sun(ne)
    ûnsidich   dät, dit, disse, sowät
    meartal   do, sukke
  freegjend     wäkke, wäl2, wanner, wät, wier, wieruur, wo
  betreklik     do der, wät, wier
telwurden       aal, aan, alwen, een, bee, n bitje, fieuw, fjauer, fjautich, fjautien, füüftich, füüftien, fuul, moor, neen, njuugen, oachte, n poor, säks, sofuul, soogen, tjo, tjoon, trättien, tweelich, two, wäkke
bywurden       al, älkemoal, alleene, altied, apmoal, apstuuns, beeter, bieloangs, bolde, buppe, buute, daach, däälich, dan, deer, deerfoar, deerfon, deer..mäd, deeruum, deer..wai, eerste, fon ou, fielicht, fluks, foarnunner, fonsälwen, fuuls, gans, gjucht, glieks, häär, hier, ieuwen, ieuwen2, jäärsene, jädden, juust, licht, mäiden, man, man moal, naargends, niks, nit, middeeges, noch, nu, oafte, oun, säiwens, sicher, silläärge nit, smäidens, so, sogoar, toulääst, soloange, straks, tichter bie, touhuus, tougong, tourääch, unner, unnerwains, uumekierd, uurs wät, wäch, wai, wäil, wäil uk, wier
  ferlykjend     oafter
ferhâldings- wurden       ap, ätter, ätter..wai, foar, fon, fon2, in, juun, mäd, mee, sunner, tou, truch, twiske, unner, uum, uut
bynwurden       also, as, as2, as3, dan, dät, deeruum dät, man, of, of2, un, wan
útropwurden       du, gouden Dai, jee, nit, noa, nu, och, so, tjüüs, tonk, wät
tiidwurden ynfinityf     baale, brange, dwo, fiende, fljooge, fräigje, gewäide, gunge, hoolde, iete, kiekje, kostje, kriege, kweede, lääse, leeuwe, moakje, reeke, riede, schoomje, sitte, släipe, tonkje, wäide
  notiid iental 1e persoan bän, dreege, gunge, gunge lääse, hääbe, iete, kon, läite, nieme, schäl, stounde ap, toanke, weet, wol
      2e persoan bäst, doarst, gungst, hääst, hääst gjucht, hougest, kumst, laist, meenst, sjuchst, waast, wolt
      3e persoan boalt, drammet, gefaalt, gungt, häd, is, kon, koopet, kricht, lait, lät, lopt, mai, nimt, paaset, rient, säkt, schient, wäd, wol, woont
    meartal alle persoanen baale, beginne, blieuwe, gunge, hääbe, heere, konnen, kostje, kumt, kuume, leere, moakje, mouten, ounfange, reeke, sätte, schällen, sjo, spielje, stounde, sunt, wieten, wollen
  oanhâldend     tougong mäd moaljen, an t sjungen
  ôfslutend mulwurd     baud, blouked, geen, grätlierd, häiwed, kuud, leerd, moaked, täld, weesen, woond
  doetiid iental 1e en 3e persoan geen, hiede, koom, kuud(e), kwad, saach, schuul, siet, stuud, toachte, waas, wüül
      2e persoan kuust, wüült
    meartal   fertälden, hieden, kuuden, moasten, schuulen, wieren, woonden, wuuden
  gebiedend     ferglieke, fersäik, fersjuch, föige ien, heer, hoal, kiek, kopiere, lai, leer, luk, lustere, moak, oachte, oantwoude, reek, reekene, sät, schrieuw, spräk, uursät
  gerundium     tou fäilen, tou heeren, dät scheenmoakjen, tou kiekjen, tou reekenjen
nammen manlik     Heinrich, Jan, Kloas, Wülm, Dierk
  froulik     Oaltje
  ûnbeskaat     Ait, Amerikoa, Düütsklound, Kanada
lûden koart     a, ä, e, i, o, ö, u, ü
  lang     aa, ää, ee, ie, o/oo, oa, öä, öö, u/uu, üü
  twalûden     ai, äi, au, äuw, eeuw, ieuw, oai, öi, ou